Series bài viết này được chú Lê Như Bích viết
—-
Thật bất ngờ, bài viết của tôi đã gây rất nhiều phản ánh và bình luận. Thích có, ghét có, đùa có, và đả kích cá nhân một cách hồ đồ cũng có. Tôi rất cảm động và cảm ơn khi thấy những phản ảnh rất thông minh, có văn hóa và có suy tư chín chắn. Đối với các bạn đả kích cá nhân tôi một cách hồ đồ tôi chỉ muốn nói là các bạn không nên vì đây là diễn đàn chung, làm sao các bạn biết được tiền lương hưu của tôi là bao nhiêu, tôi có ăn welfare hay không, và được ÓAS bao nhiêu mà bàn
Các bạn khác khi đọc bài của tôi khi thấy tôi đã về VN sinh sống và thấy tôi đặt câu hỏi “Tại sao lại ra đi mà không ở lại để giúp làm cho Việt Nạm sẽ là nơi đáng sống như Nhật Bản, Đại Hàn chẳng hạn”. thì cho rằng tôi ghét Canada, một vài người cho là tôi thất bại ở Canada mới về lại VN, và cho là tôi khuyên các bạn không nên ra đi, Sự thật là hoàn toàn trái lại. Tôi rất thích Canada, tôi rất thành công và thành đạt và đã đóng góp rất nhiều cho Canada, và tôi không khuyên các bạn nên ở lại VN. Các bạn đó trở nên rất “defensive”, và do đó đã không thấy những kinh nghiệm và tâm tư của tôi muốn gửi. Đó là:
(1) Canada là nơi tốt để sống (trong bài tôi đã viết khả nhiều về điểm này). Tuy nhiên:
(2) Ở Canada có những phiền toái do kỳ thị, do sự khác biệt mầu da, tầm vóc, do ngôn ngữ văn hóa bất đồng, vì thế những người trong “visible minority” thường hay tự nhập vào những nhóm riêng biệt (ghettos). Trong bài viết tôi đã rất nhẹ nhàng lướt qua và tránh không viết một cách sỗ sàng những vân đề rất nhậy cảm này.
(3) Có những vấn đề phức tạp khác như con cái không cùng văn hóa và suy nghĩ với bố me, không quan tâm đến cội nguồn. Chưa kể đến vợ chồng của chúng là người bản xứ hoặc người nước khác, hoàn toàn có văn hóa, ngôn ngữ xa lạ với vợ chồng tôi (mặc dù chúng tôi nói tiếng Viêt, Anh và Pháp). Để có thể có sự thoải mái trong một đại gia đình “international” như thế, đòi hỏi rất nhiều cố gắng, mà người lớn tuổi không còn đủ sức và khả năng để adapt.
Tôi có một người quen cách đây khoảng 10 năm, đã đến xin tôi tư vấn vì muốn gửi con sang Mỹ học. Sau khi tôi chỉ dẫn lối sống bên Bắc Mỹ thế nào, sinh sống làm sao, đi học làm sao, Tôi chỉ nói thêm là “Coi chừng mất con đó”. “Không không, em và các con em rất thân thiết, em sẽ nói chuyện với các con em mỗi buổi tối như ở VN”. Vài năm sau, tôi nghe nói, khi chị ấy qua Mỹ dự đám cưới của con, chị ấy khóc sưng mắt vì thất vọng, vì con mình không còn như xưa nữa. Tôi tin chắc rằng các bạn khi quyết định ra đi chưa bao giờ nghĩ đến những chuyện này.
(4) Khi về già, người già gốc Việt sống trong ghetto Việt rất cô đơn buồn thảm. Tôi đã chứng kiến bố mẹ tôi, bố mẹ vợ tôi, và bố mẹ của các bạn tôi sống cô đơn trong cái mùa đông lạnh lẽo của Canada như thế nào, và chết cô đơn trong nhà già như thế nào. Bây giờ, thì đến lượt vợ chồng tôi sẽ phải trải qua giai đoạn đó của cuộc đời. Vì thế tôi đã viết, “Canada bây giờ không còn quan trọng” đối với tôi trong lúc này nữa. Tôi tin chắc rằng các bạn khi quyết định ra đi chưa bao giờ nghĩ đến những chuyện này.
Đó là những kinh nghiệm tôi đã chủ tâm muốn gửi đến các bạn có ý muốn ra đi. Đa phần, những phản ảnh tiêu cực là từ các bạn đã đi rồi, và tích cực là từ các bạn chưa đi. Các bạn đã đi rồi thì không quan tâm đến tâm sự và cảm nghĩ của tôi sau 40-50 năm sinh sống ở Canada mà chỉ nhât quyết bảo vệ quyết định ra đi của mình là đúng, và gán cho tôi nói đi Canada là sai. Tôi mong là lời giải thích thêm này sẽ cho các bạn đã đi rồi thấy được ý tốt của tôi là nên nghĩ xa xa một chút. Còn đi/ở/về là quyết định cá nhân và tùy hoàn cảnh riêng của từng người. Tôi đâu dám khuyên ai rủ ai.
Tôi chúc mừng và ghen tị với những ai không có những kinh nghiệm phiền toái như tôi, vì họ may mắn hơn tôi không bị kỳ thị, không có vấn đề với con cái, và họ có tuổi già vui vẻ nơi quê hương thứ hai. Tôi phải nói tiếng anh với các bạn đó: “Good for You”.
