Gần đây, mình tình cờ đọc một bài viết của một bạn học sinh về việc chi khoảng 65 triệu để học IELTS mà trung tâm chỉ cam kết band 5.5, trong khi điều kiện kinh tế của gia đình có vẻ không phải khá giả. Bản thân mình học 4 ngoại ngữ với chi phí tổng cộng từ trước đến giờ chắc chưa đến 20 triệu, mà cũng đạt được IELTS 8.5 overall và chứng chỉ DALF trình độ cao nhất của tiếng Pháp. Đọc xong bài viết, mình rất thương và đồng cảm với bạn học sinh đó. Do vậy, mình có làm video trình bày 3 lý do tại sao chúng ta không nên chi nhiều tiền như vậy để luyện thi IELTS, đặc biệt khi trình độ đang còn thấp, và chia sẻ về cách mình học tiếng Anh như một hướng đi mà các bạn có thể tham khảo.
Sau đây là 3 lý do:
Đừng học IELTS khi trình độ còn thấp
Thứ nhất, khi trình độ còn thấp, điều chúng ta cần nhất là xây dựng một bộ nền móng thật vững chắc, về phát âm, về cách đọc phiên âm, những quy tắc ngữ pháp cơ bản, nhìn thấy được bức tranh toàn cảnh của ngôn ngữ mình đang học. Khi xây dựng một tòa nhà, bộ móng phải chắc chắn thì tòa nhà mới kiên cố và mới có thể xây cao được.
Kiến thức nền tảng có nhiều lỗ hổng là yếu tố khiến cho nhiều người học tiếng Anh học mãi mà vẫn không giỏi lên được. Theo kinh nghiệm của mình thì cách tốt nhất và dễ dàng nhất là học theo một bộ giáo trình tổng quát của một nhà xuất bản uy tín, ví dụ như Cambridge hay Oxford. Hồi xưa, mình học theo bộ giáo trình Streamline có 4 cuốn, từ trình độ sơ cấp cho đến cao cấp. Mình đảm bảo ai mà học cuốn số 4 trình độ cao cấp xong, thì sẽ thấy bài thi IELTS rất dễ, chẳng cần phải tốn tiền đi luyện thi IELTS làm cái gì.
Một ưu điểm của những bộ giáo trình như vậy là những người biên soạn đã tính toán kỹ cần học những gì, học cái gì trước, cái gì sau cho hợp lý và mục tiêu cuối cùng là khi học xong bộ giáo trình thì người học sẽ giỏi ngôn ngữ đó. Với điều kiện là học hành đàng hoàng, chăm chỉ! Hồi xưa chỉ có mỗi bộ giáo trình Streamline chứ bây giờ thì có rất nhiều lựa chọn.
Về mặt xây dựng nền móng vững chắc và có một lộ trình học tập bài bản như các giáo trình tổng quát, thì việc luyện IELTS khó mà đảm bảo được. Nếu các bạn để ý thì những từ khóa xung quanh việc luyện IELTS thường mang tính “đối phó” và hơi “mì ăn liền” một chút xíu như “giải đề”, “mẹo”, “bộ đề tủ”, “bộ đề dự đoán theo quý” vv. Luyện IELTS chủ yếu là để làm quen với bố cục, với cấu trúc của bài thi, yêu cầu của mỗi phần, tiêu chí chấm điểm, chiến thuật làm bài như thế nào để đạt điểm cao, chứ không tập trung vào việc dạy một cách bài bản kiến thức về ngôn ngữ đó.
Do vậy, khi trình độ tương đối cao rồi thì mới nên luyện IELTS. Còn khi trình độ còn thấp, chúng ta không nên theo cách học đối phó như vậy. Sẽ rất khó để xây dựng một nền tảng vững chắc, và khó tiến xa sau này được.
Đừng học IELTS khi không ứng dụng được
Lý do thứ 2 là về tính ứng dụng thực tiễn. Chứng chỉ IELTS band điểm thấp không có nhiều ý nghĩa sử dụng trong thực tế cuộc sống.
Hiện nay, Bộ GDĐT có quy định là chỉ cần IELTS 4.0 thì được miễn thi tốt nghiệp, nhiều trường đại học cũng chỉ cần IELTS 5.0, 5.5 thì được ưu đãi xét tuyển hay cộng điểm. Mình nghĩ những quy định ưu đãi dành cho “chuẩn thấp” như thế này có lẽ đã vô hình chung góp phần làm cho nhiều học sinh dù trình độ đang còn yếu vẫn đổ xô vào các lò luyện thi nhằm đạt đủ điểm IELTS để hưởng ưu đãi, chứ không quan tâm nhiều đến việc xây dựng nền móng chắc chắn. Thực tế, IELTS 4 chấm, 5 chấm hay thậm chí là 6 chấm là ở trình độ rất thấp.
Nếu bạn muốn sử dụng tiếng Anh thành thạo trong thực tế cuộc sống, ví dụ như trong công việc hoặc đi du học thì ít ra cũng phải đạt trình độ 6.5 – 7.0. Hồi mình đi du học có IELTS 8.0 rồi mà có nhiều lúc nhìn các bạn Mỹ tranh luận trong lớp mình cũng không theo kịp.
Các bạn cầm trong tay cái chứng chỉ 5.5, mặc dù có giá trị với nhiều trường ở Việt Nam, nhưng không có giá trị sử dụng thực tiễn, thì cũng không đáng phải mất nhiều tiền cho nó, phải không nào!
Đừng học IELTS khi tâm lý còn quá yếu
Lý do thứ 3 là về ảnh hưởng tâm lý. IELTS là bài thi kiểm tra năng lực tiếng Anh “phổ rộng”. Đây là điểm mà IELTS khác biệt so với một số chứng chỉ các ngôn ngữ khác kiểm tra năng lực theo “phổ hẹp”. Ví dụ như tiếng Nhật có 5 cấp, từ N5 (vỡ lòng) đến N1 (cao cấp). Mỗi lần thi chỉ thi 1 cấp phổ hẹp thôi. Ví dụ trình độ của bạn đang ở N5 dưới thấp, bạn đăng ký thi N5 thì bạn có thể đậu vì bài thi chỉ kiểm tra kiến thức của trình độ N5, nhưng nếu trình độ bạn N5 mà đăng ký thi N2-N3 ở trên cao thì chắc chắn sẽ thi rớt.
Trong khi đó, thi IELTS không có khái niệm ĐẬU hay RỚT. Trình độ bạn như thế nào cũng thi được IELTS hết, cũng có điểm hết, từ 0 chấm đến 9 chấm. Bài thi IELTS giống như nồi lẩu thập cẩm đưa tất cả các cấp từ N5 đến N1 của tiếng Nhật vào chung một bài thi. Giả sử trình độ tiếng Anh của bạn đang ở mức thấp, tương đương N5-N4 trong tiếng Nhật, thế mà trong bài thi IELTS lại có những phần rất khó, tương đương N2-N1. Như vậy sẽ luôn có RẤT NHIỀU phần trong bài thi IELTS bạn không thể làm đúng hoặc làm tốt được.
Điều này rất dễ phát sinh tâm lý sợ bài thi, và tự ti với bản thân. Mà cảm giác sợ và tự ti là 2 cảm giác tối kị trong việc học ngoại ngữ. Học ngoại ngữ thì phải có cảm giác đam mê, tự tin, yêu thích thì mới “thấm”, mới “cảm nhận” trọn vẹn được ngôn ngữ đó. Chứ học mà giống như trẻ em bị bắt ép làm người lớn thì trước mắt có thể tăng một chút điểm đó, nhưng về lâu dài sẽ khó tiến bộ lắm.
Cho nên thay vì bạn cố gắng học IELTS khi còn yếu thì nên học giao tiếp. Giao tiếp là nền tảng cho mọi thứ. Biết giao tiếp rồi bạn có thể học IELTS, TOEIC hay bất kể bằng gì tùy ý mà con đường học rất dễ dàng và nhanh. Mình có rất nhiều người bạn không ôn thi gì vào thi thử phát thì IELTS tầm 6-7 còn TOEIC trên 700 là bình thường, vì người ta đã có nền tảng: nghe, nói, đọc, viết trước rồi. Còn mấy cái bằng test gì thì cũng đi test mấy cái đó thôi.
